Bomen sterven staande
“Bomen sterven staande” Hiermee begint Gwy Mandelinck zijn inleiding in de Poëziezomer Watou catalogus van 1993 (Poëzie rond Roger Raveel). Je zou ongeveer hetzelfde kunnen zeggen van monumenten. Die zijn aan vermolming toe voor je aan preventie denkt. Monumentaliteit is nog moeizamer in stand te houden dan ontroering.
Hugo Claus Monument Watou
Het monument is een ode aan Hugo Claus en staat sinds 1993 op het Watouplein in Watou. Het is een monument in drie delen, gemaakt door de beeldend kunstenaar Roger Raveel, die een goede vriend was van Hugo Claus. Door het lege silhouet van Claus laat hij ons kijken naar de dakpannen, de wolkenhemels, de auto’s en de dorpelingen van Watou.
Behalve de beeltenis van Claus omvat het monument een in de Westhoek gevelde knotwilg, die in een korset van beton gevat is. Op de boom staat een vierkante spiegel, een vertrouwd motief uit het oeuvre van Raveel. De twee elementen worden met elkaar verbonden door een typische Raveel betonnen paal.
Het Hugo Claus monument en de herinrichting van het Watouplein.
Gedurende oktober/ november 2023 is het Watouplein (locatie van het monument) geheel vernieuwd. Volgens de omschrijving van het project (gemeente Poperinge) wordt het plein toegankelijker voor bewoners en bezoekers. Het ontwerp houdt rekening met de eisen van Onroerend Erfgoed. Het plein wordt volledig met Belgische porfierkasseien aangelegd en afgewerkt met opstaande veldborduren. De kasseien krijgen gesloten voegen, zodat het plein zonder pesticiden onderhouden kan worden. De open pleinfunctie wordt hersteld, met lindebomen op de westelijke en oostelijke zijde.
Aanpassing Claus monument
Het agentschap onroerend erfgoed zag het Clausmonument liever verdwijnen, maar bewoners en stadsbestuur wilden dat niet. “Het monument hoort nu eenmaal bij het plein.” Het Claus monument is nu bij de herinrichting verder naar de (uiterste) hoek van het Watouplein verschoven. Het behoud van het monument is positief en van belang voor Watou. Wat minder positief is, is dat het monument is aangepast. Het kunstwerk van Roger Raveel bestaat in feite niet meer. Dat is waarschijnlijk wat Gwy Mandelinck bedoelde met de “Vermolming van een monument”
Korte beschrijving van het oorspronkelijke kunstwerk
Het profiel van Hugo Claus in het monument werd uitgelaserd uit een inoxplaat. De betonnen knotwilg is een afgietsel van een exemplaar uit Watou, in de kop plaatste Raveel een spiegel die de omgeving opslorpt. In het midden staat een typische Raveel-paal. De drie onderdelen staan in de losse Watougrond, omringd door een ovaal grasveldje met houten afbakeningspalen er omheen. Roger Raveel schonk dit werk aan Watou als een blijvend restant van zijn zomer “Poëzie rond Roger Raveel” in 1993.
Op de plaat met Claus’ silhouet staan de inleidende verzen van diens Oostakkerse gedichten te lezen: ‘
‘Van het eigengereide
naar het merkbare
gaat de beschouwing.
Woorden, gekleurd of niet,
worden sleutels.’
Claus en Watou
Mandelinck: ‘Hij wilde geen straat, geen plein, geen adellijke titel, maar met dat beeld van zijn vriend Raveel was hij werkelijk blij. Dat merkte ik toen hij er voor het eerst naar kwam kijken.’
In maart 2018, na het overlijden van Hugo Claus, heeft Gwij Mandelinck, vriend van Claus en bezieler van de poëziezomers in Watou, bloemen en een afscheidstekst neergelegd aan het Hugo Claus monument waarin het silhouet van Claus is uitgesneden.
Op het kaartje tussen de rozen stond: ‘De zee is hoog, de wereld blauw. Nieuw leven groeit in mij. Dank Hugo, voor de grandeur van uw werk, en voor de vriendschap. Vanwege de Poëziezomers.’
Claus was twintig jaar lang elke Poëziezomer aanwezig in Watou en las telkens zijn werken voor tijdens de Codadag begin september, de afsluiter van de Zomer.
Het ‘vermolmde’ monument
Wat maakt het een ander ‘kunstwerk’?
Klik op de foto’s hierboven. Links het aangepaste werk, rechts het originele monument.
- De oriëntatie van het monument ten opzichte van het plein en van de drie verschillende elementen onderling is volledig anders geworden. Hugo Claus keert nu het Watouplein de rug toe. De dichtregels staan nu (vanaf het plein gezien) aan de andere zijde.
- De onderlinge afstanden van de 3 elementen zijn niet gerespecteerd. Zie de foto’s.
- De klei voor de knotwilg, het grasveldje en de afbakening met natuurlijke houten paaltjes zijn geheel verdwenen.
Het lijkt mij voor Watou van groot belang dat dit iconische kunstwerk, dat herinnert aan de Watou Poëziezomers, weer in de oorspronkelijke staat wordt gebracht.
onzekopthee 